เมืองเสมา นครโบราณที่มีความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่สมัยทวารวดี จนมาถึง
เมืองเสมา - Thai Studies CU เมืองเสมา
สุจิตต์ วงษ์เทศ · ศิลาจารึกหลักที่ 117 มีชื่อ “ศรีจนาศะ” เดิมอยู่เมืองเสมา อ สูงเนิน จ นครราชสีมา · ถูกขนย้ายไปพระนครศรีอยุธยา ตั้งแต่แรกสถาปนากรุง
เมืองเสมา พระนอนเมืองเสมา ซึ่งตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ นอกเมืองโบราณเสมา สร้างขึ้นในวัฒนธรรมทวารวดี ซึ่งมีอายุอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 12-16 และจากการศึกษาเปรียบเทียบรูปแบบ “มีโคราชเก่า ก็หมายความเก่า มีโคราชใหม่ ซึ่งคือตัวจังหวัดนครราชสีมาปัจจุบัน เมืองราด ของพ่อขุนผาเมือง หมายถึง โคราชเก่า คือเมืองเสมา คือเมืองราด ของพ่อขุนผาเมืองในประวัติศาสตร์ โบราณสถานหมายเลข 1 เมืองเสมา ได้รับการดูแลรักษาและปรับปรุงภูมิทัศน์ค่อนข้างดี มีป้ายบอกข้อมูลโบราณสถานของกรมศิลปากรแต่อยู่ในสภาพทรุดโทรม คำบรรยายค่อนข้างเลือนราง
เจสซี่ วาร์ด โบราณสถานเมืองเสมา ตั้งอยู่ที่ตำบลเสมา ห่างจากนครราชสีมาประมาณ ๓๗ กิโลเมตร จากตลาดอำเภอสูงเนิน เดินทางข้ามทางรถไฟเลี้ยวซ้ายผ่านบ้านหินตั้งไปจนถึงเมืองเสมา